Bir karakterin uzun bir süre yalnızca kendisinin konuştuğu bir konuşmadır. Monolog sırasında sahnede başka karakterler olabilir ya da olmayabilir, ama genellikle karakterin kendi düşüncelerini veya planlarını dile getirdiği, içsel bir sorgulama gibi de olabilir.

İşlevi: Bir karakterin kendi içsel düşüncelerini veya planlarını izleyiciyle paylaşması için kullanılır. Monolog sırasında sahnedeki diğer karakterlere hitap etmeyebilir.

Örnek: Kral Lear'daki "Ey doğa! Tanrıçam sensin benim!" monologu, Edmund'un yalnızken yaptığı, planlarını ve hırslarını izleyiciye aktardığı bir monologtur.

Bir karakterin sahnede diğer karakterlerin önünde uzun süreli konuşma yapmasıdır. Yani tirat sırasında genellikle sahnede başka kişiler de bulunur.

İşlevi: Bir karakterin duygu veya düşüncelerini diğer karakterlere açıklamak için kullanır. İzleyiciye olduğu kadar sahnedeki diğer karakterlere de hitap eder.

Örnek: Haluk Bilginer'in Masumiyet filmindeki Bekir karakterinin, yanındaki karaktere (Güven Kıraç) yaptığı konuşma bir tirat örneğidir.

Tirat ile monolog arasındaki farklar, genellikle içerik, bağlam ve işlev açısından belirlenir.

Özetle, tirat sırasında sahnede genellikle başka karakterler olur ve konuşmacı, izleyicilere olduğu kadar sahnedeki diğer karakterlere de hitap eder.

Monolog ise genellikle karakterin iç dünyasıyla veya izleyiciyle baş başa olduğu bir konuşmadır.